در دنیای امروز که مرزهای دیجیتال بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره شده‌اند، جرایم سایبری با سرعتی سرسام‌آور در حال گسترش هستند. از هک تلفن‌های همراه و حساب‌های بانکی گرفته تا دسترسی‌های غیرمجاز به اطلاعات شخصی، شهروندان هر روزه در معرض تهدید این مجرمان قرار دارند. پلیس فتا بارها بر اهمیت «زمان طلایی» نیم تا یک ساعت پس از وقوع جرم برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر تأکید کرده است. اما آیا سامانه فوریت‌های سایبری این نهاد، توان پاسخگویی به این نیاز حیاتی را دارد؟ گزارش‌ها نشان می‌دهد که متاسفانه پاسخ منفی است و این خلأ، قربانیان را در بزنگاه‌های حساس تنها می‌گذارد.
چالش «زمان طلایی» مقابله با جرایم سایبری و پاسخگویی پلیس فتا
پلیس فتا همواره هشدار داده است که اقدام سریع قربانیان جرایم سایبری در دقایق اولیه، کلید موفقیت در ردیابی مجرمان و جلوگیری از خسارات مالی و روانی گسترده است. این «زمان طلایی» که از نیم تا یک ساعت پس از حادثه تخمین زده می‌شود، فرصتی حیاتی برای مسدودسازی حساب‌ها یا توقف اقدامات بعدی مجرمانه است. با این حال، تجربه عملی بسیاری از شهروندان روایت دیگری دارد. در مواجهه با هک یا دسترسی غیرمجاز، اولین اقدام طبیعی شهروندان تماس با شماره اضطراری ۱۱۰ است که در نهایت آنها را به مرکز فوریت‌های پلیس فتا با شماره ۰۹۶۳۸۰ ارجاع می‌دهد. اما آنچه در این مرحله رخ می‌دهد، فاصله زیادی با مفهوم فوریت دارد؛ تماس‌های مکرر، انتظارهای طولانی پشت خط و در نهایت قطع شدن مکالمه بدون دریافت پاسخ یا راهنمایی مؤثر، به امری متداول تبدیل شده است.
`
`
تصویر: مرکز عملیات پلیس فتا در حال پاسخگویی به شهروندان آسیب‌دیده از جرایم سایبری.
پیامدهای نارسایی سامانه فوریت‌های سایبری: قربانیان تنها می‌مانند
درست در همان لحظاتی که شهروند مالباخته در تلاش برای برقراری ارتباط با سامانه فوریت‌های سایبری پلیس فتاست، مجرمان سایبری بدون هیچ دغدغه‌ای مشغول بهره‌برداری از دسترسی‌های غیرمجاز خود هستند. هکرهایی که به اطلاعات شخصی، پیام‌ها و فهرست مخاطبان دست یافته‌اند، با ارسال پیام‌های فریبنده و درخواست واریز وجه، به سرعت دایره قربانیان خود را گسترش می‌دهند. این وضعیت، تنها به معنای از دست رفتن «زمان طلایی» نیست، بلکه شکافی عمیق میان نیاز فوری مردم و توان پاسخگویی پلیس فتا را آشکار می‌سازد. تبعات این نارسایی گسترده و چندوجهی است:
افزایش قربانیان و خسارات: تأخیر در رسیدگی، فرصت بیشتری به مجرمان می‌دهد تا افراد بیشتری را فریب داده و ضررهای مالی جبران‌ناپذیری وارد کنند.
کاهش اعتماد عمومی: وقتی شهروندان در لحظات بحرانی، حمایت لازم را دریافت نمی‌کنند، اعتمادشان به سیستم‌های امنیتی و قضایی کاهش می‌یابد.
جسورتر شدن مجرمان سایبری: ناکارآمدی در پاسخگویی، به مجرمان این پیام را می‌دهد که می‌توانند با ریسک کمتری به فعالیت‌های خود ادامه دهند.
سردرگمی و درماندگی شهروندان: در موقعیت‌های اضطراری، عدم دسترسی به راهنمایی فوری، بار روانی و مالی قربانی را تشدید می‌کند.
ارتقای زیرساخت‌ها و راهکارهای نوین برای فوریت‌های سایبری
با توجه به سرعت تحولات در دنیای دیجیتال و پیچیدگی فزاینده جرایم سایبری، واضح است که ظرفیت کنونی سامانه ۰۹۶۳۸۰ پلیس فتا، پاسخگوی حجم بالای تماس‌ها و نیازهای فوری شهروندان نیست. برای مواجهه مؤثر با این چالش، اصلاحات فوری و اساسی در این سامانه ضروری به نظر می‌رسد. افزایش خطوط پاسخگویی و تربیت و به‌کارگیری تعداد بیشتری از کارشناسان مجرب، گام اولیه و حیاتی است. علاوه بر این، یک سامانه فوریت‌های سایبری واقعی نمی‌تواند صرفاً در ساعات اداری و با تعداد محدودی پرسنل فعالیت کند؛ ارائه خدمات ۲۴ ساعته و هفت روز هفته، از ضروریات این حوزه است.
بسیاری از کشورهای پیشرفته، علاوه بر خطوط تلفن، سامانه‌های پیام‌رسان فوری را نیز برای گزارش‌دهی جرایم سایبری راه‌اندازی کرده‌اند. این رویکرد به ویژه برای قربانیانی که در شرایط اضطرار قادر به برقراری تماس صوتی نیستند، راهگشاست. استفاده از فناوری‌های نوین، ایجاد پلتفرم‌های گزارش‌دهی آنلاین با قابلیت پیگیری لحظه‌ای و آموزش مداوم شهروندان در خصوص نحوه مواجهه با حملات سایبری، می‌تواند به بهبود چشمگیر وضعیت کمک کند. پلیس فتا باید از حالت «نمایشی» خارج و به یک ابزار واقعی و همیشه در دسترس برای جلوگیری از وقوع و پیگیری سریع جرایم سایبری تبدیل شود، چرا که امنیت دیجیتال شهروندان امروز به مثابه امنیت فیزیکی آنهاست و نباید دستخوش سهل‌انگاری قرار گیرد.
مطالب مرتبط
- مقامات سابق CISA و مدیران ارشد امنیت سایبری برای افشای افسانه‌های «هکلور» و ترویج حقیقت امنیت سایبری متحد شدند
- موج جدید حملات ClickFix با پوشش به‌روزرسانی جعلی ویندوز، اطلاعات کاربران را سرقت می‌کند
- دستگیری هکر موساد؛ وقتی چالش‌های اقلیمی، بحران اصلی ایران نام می‌گیرند
- دستگیری هکر موساد؛ وقتی چالش‌های اقلیمی، بحران اصلی ایران نام می‌گیرند
